Waxaa halkeedii inooga sii socda maqaalladii aan ka qori jirnay arrimaha kala duwan ee dembi baarista, maantana waxaan qaadan doonnaa farqiga u dhaxeeya caddeyn iyo marqaati kisaska ciqaabta ah ee laga hor oogo Maxkamadaha sharciga ah.
Qeexida maragta iyo caddeymaha:
Marqaati
waa hadal uu yiri qof nool oo qaangaar ah caadil ah kana hor sheegay garsoore
awood u leh ka garnaqista kiiska laga marag furayo.
Marqaati-furka,
erey bixinta sharci-yaqaannada waxay qabaan in macnaheedu yahay xog run ah si
loo caddeeyo ama loo sugo xaq ka maqan kuwa kale.
Waxaana
loogu magac daray (daliilin) maxaa yeelay wuxuu caddayaa marqaatigu waxa nafta
ku jira, waxayna muujisaa marag furista sugidda waxa lagu muransan yahay.
Caddaynta iyo maraggu waa qeybo muhiim ah oo dhinac
ka ah dacwooyinka sharciga ah, gaar ahaan maxkamadaha sharciga ah hortooda.
Labaduba waxay door muhiim ah ka qaataan sameynta
xaqiiqooyinka iyo sugidda sheegashooyinka, laakiin waxay ku kala duwan yihiin
dabeecadda, qaabka, iyo meesha ay ka soo jeedaan.
Waa kuwan kala-duwanaanshaha muhiimka ah ee u
dhexeeya caddaynta iyo maragga:
Maxaa loola jeedaa caddeyn?
Caddaynta waxaa loola jeedaa shay kasta, ha
ahaado dukumeenti, ama muuqaalka raadka saameyntii uu reebay dembi falaha sida
dhaawacyada jirka ka muuqad ama burburinta hantida iwm, ama bayaan loo soo
bandhigay maxkamadda si loo caddeeyo ama loo beeniyo waxa uu muranku ka taagan
yahay.
Waxa ku jiri kara walxo muuqaal ah,
dukumeenti, sawiro, cajalado maqal ah, warbixinno baaritaan iyo macluumaad
kasta oo la taaban karo ama aan la taaban karin oo khuseeya kiiska sida DNA-da
fingerprint, iwm.
Caddeynta:
Caddeyn waa agab la taaban karo ama qoraal ama
dheebi ka muuqata qofka dhibbanaha ah jirkiisa ama hantidiisa, kuwaasoo la
xiriira kiiska horyaalla maxkamadda isla markaana ay caddahay in ay la
xiriiraan dhacdada ama aan la taaban karin sida DNS ama sheybaarada lagu helo
Forensic lap.ka.
Caddeyntu waxay yeelan kartaa qaabab kala
duwan oo ay ku jiraan walxaha sida hubka ama dukumentiyada, caddaynta
dokumentiga ah sida dukumeentiyada daabacan ama farriimahaleysu diro iwm.
Caddaynta waxay ka iman kartaa ilo kala duwan
oo ay ku jiraan walxo la taaban karo, dukumentiyo, falanqayn khabiir iyo
weeraha laga qoro dhibbanaha ama dacwoodaha.
Waxaana lagu heli karaa baaris, hab-socodka
dembi baarista, ama soo-jeedin ay sameeyaan dhinacyada ku lugta leh dacwadaha
sharciga ah.
Aqbalitaanka caddeynta:
Ogolaanshaha caddayntu waxay ku xiran tahay hadba
sida ay kiiska ula xiriirto haba kala duwanaadaanee noocyadooda iyadoo ku xiran
Maxkamadda iyo nooca dacwadda sharciga ah.
Guud ahaan, caddayntu waa inay ahaadaan kuwo
khuseeya kiiska una muuqda kuwoo la isku halayn karo oo aan caddaalad-darro ku
ahayn dacwada ama wax u dhimaya in maxkamadda go’aan ku qaadato.
Miisaanka caddayntu waxay ku xiran tahay
arrimo ay ka mid yihiin in ay is khuseeyaan kiiska iyo caddeynta la hor keenay
garsoorka.
Caddeyn adag oo si toos ah u sugeysa
sheegashooyinka ama difaacyada dhinac ayaa saameyn weyn ku yeelan karta
natiijada kiiska.
Marqaati:
Dhanka kale, maraggu waa nooc caddayn ah oo ka
kooban hadallo afka ah ama bayaannada ay sameeyeen marqaatiyada dhaarta ama
caddaynta inta lagu jiro dacwad sharci ah.
Marqaatiga waxaa caadi ahaan lagu bixiyaa
hadal ahaan maxkamada ama inta lagu jiro soo dhigista waxaana ay ku xiran tahay
su'aalaha ay isweydaar sadaan dhinacyada iska soo horjeeda iyo jawaabaha uu ka
bixiyo maraggaas.
Marqaatigu waa hadal af ahaan looga horsheego
garsooraha hortiisa dabeecad ahaan oo ka kooban weero lagu hadlay oo ay
sameeyeen marqaatiyaasha ama dhinacyada kiiska.
Waxaa afka laga bixiyaa Maxkamadda dhexdeeda
ama hadallo gaar ah oo laga qaato meel ka baxsan Maxkamadda, sida caddaymo.
Marqaatigu wuxuu si gaar ah uga yimaaddaa xog
ogayaal si toos ah u yaqaan ama u og wixii dhacay ama dhacdooyinka, xaaladaha,
ama xaqiiqooyinka la xiriira kiiska.
Marqaatiyaasha waxa laga yaabaa inay yihiin marqaatiyaal
(shakhsiyaad caadi ah oo aqoon iyo ogaalba u leh waxa dhacay) ama marqaatiyaal
khabiir (xirfalayaal aqoon gaar ah leh ama khibrad).
Ma madax bannaan yahay marqaatiga?
Marqaatigu sidoo kale wuxuu ka madax bannaan
yahay dhinacyada isku haya dacwada gaar ahaan ku saabsan kartida iyo ogaalka
marqaatiga lagu dhageystaa Maxkamadda horteeda.
Marqaatiyadu waa inay ahaadaan kuwo karti u
leh inay marag furaan, taasoo la macno ah inay awood u leeyihiin inay si sax ah
u gartaan, dib u xusuustaan oo ay u gudbiyaan macluumaadka si sax ah oo run ah.
Intaa waxaa dheer, marqaatiyadu waxay ku xiran
yihiin su'aalo isdhaaf ah, halkaas oo dhinacyada iska soo horjeeda ay ka doodi
karaan kalsoonidooda iyo isku halaynta marqaati furkooda.
Miisaanka marqaatigu waxay si isku mid ah ugu
xiran yihiin arrimo ay ka mid yihiin kalsoonida markhaatiga, joogtaynta
hadalladooda, hab-dhaqankooda marka maraggu furayo wixii uu ogaa iyo caddaymo
kasta oo xaqiijinaya ama iska hor imanaya oo lagu muujiyo su'aalo isweydaar ah
sida maragga in lagu imtixaano su’aalaha si loo garto in uu run sheegayo iyo in
kale.
Marka la soo koobo, iyadoo caddayntu ay ka
kooban tahay agab iyo bayaanno kala duwan oo lagu soo bandhigay dacwadaha
sharciga ah, maraggu wuxuu si gaar ah u tixraacayaa hadallada afka ah ee marqaatiyada
la dhaariyey.
Cadaymaha iyo marag furka labaduba waxay
muhiim u yihiin abuuritaanka xaqiiqooyinka, sugaya doodaha sharciga ah iyo ugu
dambaynta natiijada kiiska ay noqoto mid maxkamada ku qaadatay go’aan
caddaaladeed.
Waxaan halkaas ku
joojineynaa maqaalkeennii maanta oo aan uga hadleynay faahfaahinta caddeynta
iyo marqaatiga aqristaha sharafta lahow wixii talo ama tusaale ah ama su’aal ah
ee aad noo heyso waxaad noogu soo hagaajin kartaa Commentiga ama formka hoose,
waanu kaaga soo jawaabi doonnaa haddii aad na soo weydiiso su’aal, waxaa kale
oo aan tixgelin donna taladaada iyo tusaalahaada haduu Alle idmo.
0 Comments