Maanta waxaa halkeedii inooga sii socon maqaalladii aan ka qori jirnay arrimaha dembi baarista, maantana waxaan ka hadli doonnaa farqiga u dhaxeeya Qiraalka iyo ogolaanshaha.
Mowduucyada aan maanta ka hadli doonno waxaa ka mid ah:-
Waa maxay farqiga u dhaxeeya qiraal iyo ogolaansho?.
Qeexidda Ogolaansho
Qeexidda Qiraalka.
Waxyaabaha ay tahay in qiraalku ka koobnaado.
Habka qiraalka
Qiraalka ku yimaada cabsi galin, culays ama ballan qaad.
Yay saaran tahay hubinta in qiraalku aanu ku iman cabsi
galin, culeys ama ballan qaad?.
Saameynta ay leedahaya qirashada mid ka mid ah
eedaysanayaasha.
Gebogabo
Si
aan u ogaanno farqiga u dhaxeeya qiraal iyo ogolaansho waxaa qasab ah inaan
qeexno ogolaansho:
Qeexidda Ogolaansho
Ogolaashuhu
waa hadal afka ah oo uu bixiyo eedeysanaha kaasoo lagala soo bixi karo dembi
lid ku ah qofka bixiyay oo la xiriira fal leysku hayo ama fal la xariira dhacdo
dooddeedu maxkamadda hortaal.
Qeexidda Qiraalka.
Qiraalku
waa hadal af ah ama qoraal ah oo uu bixiyo eedaysanuhu, isla markaana ku
caddaynaayo inuu galay dembiga si aan mugdi ku jirin in qofka bixiyay hadalkaas
uu dembigaas galay.
Sida
aan ka dheehan karno labada qeexid ee uu sameeyay xeerka habka ciqaata ee la xariira
qiraalka iyo ogolaashiyaha, qiraalku waa qofka oo suga inuu geystay falka lagu
soo eedeeyay.
Ogolaashiyuhuse
waa inuu sheego dhacdooyin laga dheehan karo falka oo ina tusinaya sugidda
jiritaanka falkaas sida ku cad Qodobka 149aad XHCS 2 Qodobka 147aad XHCS.
Ogolaanshiyuhu
wuu ka guda ballaaran yahay qiraalka, waayo hadal kasta oo uu bixiyo
eedeysanuhu oo laga dheehan karo jiritaanka falka lagu soo eedeeyay ayaa
ogolaashiyo la dhihi karaa.
Sidaasi
darteed qiraal kasta waa ogolaasho iyo qirasho wada socda, balse ogolaashiye
kastaa qiraal ma aha.
Haddii
hadalka laga qoray eedeysanaha ay kaligeed ku filan tahay in eedeysunuhu galay
falka waa qiraal.
Haddiise
loo baahdo in lagu kabo caddaymo kale waa ogolaashiyo.
Haddii aan tusaale ka bixinno qiraalka
Cabdi
ayaa lagu eedeeyay in uu dil u gaystay Cali isaga oo adeegsanaya mindi, Cabdi
waxa uu sheegay in uu dilay Cali kuna dilay mindi ama toorrey sababtuna ay
aheyd cay uu cayey hooyadiis darted, waxa uu Cabdi sameeyay waa qiraal sababtoo
ah waxa ayna ogaysiisay in Cabdi galay falka dilka ah, waayo Cabdi si toos ah
ayuu u qirtay in uu galay falka.
Haddii aan tusaale ka bixinno ogolaanshiyaha.
Cabdi
ayaa lagu eedeeyay in uu dilay Cali isaga oo adeegsanaya qori, waxa uuna
sheegay in uu xabad ka riday qorigiisa, halkii uu u ridayna laga soo qaaday
meydka Cali oo xabbad ku taal, calina wuxuu yiri aniga ma hubo in aan ninkaan
aaniga dilay, maadaama aanay jirin cid kale oo aaggaas xabbad ka ridday
marxuumkana ay xabbad ku taal waxaan bixinayaa magtiisa ama diyadiisa.
Hadalkaas
waa ogolaashiyo waafaqsan qodobka 147 XHC, ogolaanshuhu waa caddeyn qiimo leh
loona adeegsan karo cadayn lid ku ah Cabdi, balse caddayn lid ku ah kuma noqon
karto haddii ay dan ugu jirto Cabdi ogolaanshahaas.
Tusaale kale:
Cabdi
ayaa lagu eedeeyay in uu lacag ka xaday Cali, Cabdi waxa uu sheegay in uu
bixinayo lacagta laakin masheegin in uu isagu galay falka oo uu lacagta xaday,
tanina waxay noo muujineysaa inuu ogolaaday kiiska.
Waxyaabaha ay tahay in qiraalku ka
koobnaado.
Qeexidda
sharcigu uu u sameeyay qiraalka ee ku xusan qodobka 149 XHC, waxa ay qasab ka
dhigaysaa:
1)
In qiraalku koobsado dhamaan dhacdada dooddu ka taagan tahay iyo tiirarka
dembiga ee ku xusan qodobka eedda.
2)
In eedaysanuhu u qirto falka lagu eedeeyay si cad oo shaki ku jirin inuu falka
u geeystay dhibbanaha.
3)
In la qoro erayadii uu eedaysanuhu adeegsaday ee aan la warin si looga dheehdo
ulajeedka eedaysanuhu ka lahaa qiraalka.
4)
In qiraalka loo qoray hab raaca sharcigu u dajiyay ee ku xusan qodobka 68 XHC
Tusaale Kale.
Cabdi
waxaa lagu soo eedeeyay inuu fal dil ah u gaystay Cali, Cabdi wuxuu ka hor
sheegay Maxkamadda in uu riixay Cali dhulkana uu ku dhacay, hadalkaasi ma aha
qiraal dhammaystiran oo koobsaday dhammaan tiirarka dambiga lagu soo eedeeyay
Cabdi, balse haddii Cabdi uu yiraahdo “waxaan doonayey in aan Cali dilo,
sidaasi darteed waan riixay markii uu dhacayna waxaan madaxa kaga dhuftay
dhagax wayn oo sababay in uu u geeriyoodo” waa qiraal dhammaystiran hadalkaan
dambe oo aanu jirin wax shaki ah oo ku jira.
Habka qiraalka
Xilli
kasta garsooruhu waa qaadi karaa qiraalka.
In
garsooruhu hubiyo isaga oo waydiinaya qofka la wareysanayo inuu u bixinayo
qiraalka si iskiis ah iyo in kale.
In
garsooruhu isaga qoro war-qiraalka.
In
uu aqristo qofka bixinaya caddeynta qiraalka ah ama loo aqriyo.
In
ay saxiixaan qofka laga qoray iyo garsooraha qoray intaba.
In
uu caddeeyo garsooruhu saxiixa ka hor in la dhawray habraaca ku xusan 68 XHC.
Haddii
aan la dhawrin habraaca ku xusan qod. 68 ee XHCS waxaay keenaysaa in qiraalku
faasid noqdo.
Qiraalka ku yimaada cabsi galin,
culays ama ballan qaad.
Maxkamadda
waxaa waajib ku ah inay kasoo qaaddo qiraalka waxba kama jiraan, haddii ay
jirto sabab keeneysa in qiraalka ku yimid:
A. Cabsi galinta qiraal bixiyaha.
B. Culays la saaro qiraal bixiyaha.
C.
Ballan qaad loo sameeyo qiraal bixiyaha.
D. In
lagu dhiirri geliyo bixinta qiraalka.
Yay saaran tahay hubinta in
qiraalku aanu ku iman cabsi galin, culeys ama ballan qaad?.
Culeyska
hubinta in qiraalku uu ku yimid si xor ah oo aanu ku iman cabsi galin, culeys
ama ballan qaad waxaa ay saran tahay Xafiiska Xeer-ilaalinta.
Saameynta ay leedahaya qirashada
mid ka mid ah eedaysanayaasha.
Haddii
eedaysaneyaal badani ay ku wada eedaysan yihiin in ay si wada jir ah u galeen
dembi keenay in hal mar la maxkamadeeyo, caddeymaha lahayaana ay yihiin qiraalka
mid ka mid ah eedaysanyaasha ama qiraalku tusaalaynayo in eedaysane kale qayb
ka yihiin falka, Maxkamadda waxaa u bannaan inay u qaadato qariina ahaan,
(Marag muujin).
Qiraalka
uu sameeyo eedeysane ee saameynta ku yeelanaya eedaysanayaashii kale waxa
shardi u ah:
1.
In eedeysanayaasha loo wada heysto hal dacwad.
2.
In laga dheehan karo qiraalka uu sameeyo mid ka mid ah eedaysanayaasha si la
mid ah eedaysanayaasha kale.
3.
In qiraalka la sameeyay uu sharciga waafaqsan yahay lana xaqiijiyay.
Gebogabo
Waxaan halkaas ku joojineynaa maqaalkeennii maanta oo aan uga
hadleynay faahfaahinta farqiga u dhaxeeya qiraal iyo oggolaansho, aqristaha
sharafta lahow wixii talo ama tusaale ah ama su’aal ah ee aad noo heyso waxaad
noogu soo hagaajin kartaa Commentiga ama formka hoose, waanu kaaga soo jawaabi
doonnaa haddii aad na soo weydiiso su’aal, waxaa kale oo aan tixgelin donna
taladaada iyo tusaalahaada hadduu Alle idmo.
0 Comments